Μία από τις πιο επίμονες, αν και αμφιλεγόμενες, θεωρίες στην αστρονομία επιχειρεί να εξηγήσει την ύπαρξη ενός φαινομενικά περιοδικού κύκλου μαζικών εξαφανίσεων στη Γη, ο οποίος φέρεται να επαναλαμβάνεται περίπου κάθε 26 εκατομμύρια χρόνια.
Αυτή η θεωρία, που αρνείται να σβήσει παρά την έλλειψη άμεσων στοιχείων, είναι γνωστή ως «Νέμεσις» και προτείνει ότι υπάρχει ένας υποθετικός καφέ νάνος (brown dwarf) που κρύβεται στα σκοτεινά άκρα του ηλιακού μας συστήματος και ενορχηστρώνει αυτές τις κοσμικές καταστροφές μέσω βαρυτικής επιρροής.
Τι είναι η νέμεσις και ο μηχανισμός καταστροφής
Η Νέμεσις, αν υπήρχε, θα ήταν ένας «αστρικός παρίας», καθώς είναι πολύ ογκώδης για να θεωρηθεί πλανήτης, αλλά πολύ ελαφριά για να διατηρήσει την πυρηνική σύντηξη. Υποτίθεται ότι βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο σε μια τεράστια απόσταση, περίπου 95.000 αστρονομικές μονάδες (AU).
Σύμφωνα με τη θεωρία, ο μηχανισμός λειτουργεί ως εξής: όταν η Νέμεσις πλησιάζει το ηλιακό μας σύστημα στην τροχιά της, η βαρυτική της έλξη διαταράσσει το Νέφος του Όορτ, μια τεράστια αποθήκη κομητών στα εξωτερικά μας σύνορα. Αυτή η διαταραχή εκτοξεύει μια «βροχή» κομητών προς την εσωτερική μας περιοχή, αυξάνοντας δραματικά την πιθανότητα σύγκρουσης με τη Γη και πυροδοτώντας έτσι τακτικά τις μαζικές εξαφανίσεις.
Η αναζήτηση και η έλλειψη στοιχείων
Παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε η θεωρία, δεκαετίες προηγμένων αστρονομικών παρατηρήσεων έχουν αποτύχει να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη της Νέμεσις. Προηγμένες έρευνες υπερύθρων, συμπεριλαμβανομένων των διαστημικών τηλεσκοπίων WISE, 2MASS και IRAS, έχουν σαρώσει συστηματικά τον ουρανό ειδικά για τον εντοπισμό αυτού του τύπου αμυδρού και ψυχρού συνοδού. Το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό: δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο για τον υποθετικό μας αστρικό αδελφό. Η επίσημη επιστημονική θέση είναι ξεκάθαρη, με ειδικούς να δηλώνουν απερίφραστα ότι «Ο Ήλιος δεν αποτελεί μέρος ενός διπλού αστρικού συστήματος».
Τα άλυτα μυστήρια που διατηρούν τη θεωρία ζωντανή
Ωστόσο, η συζήτηση για τη Νέμεσις τροφοδοτείται από ορισμένα πραγματικά ανεξήγητα αστρονομικά φαινόμενα στις σκοτεινές γωνίες του ηλιακού μας συστήματος. Ορισμένοι αστροφυσικοί παραδέχονται την αμηχανία τους σχετικά με τις τροχιές απομακρυσμένων αντικειμένων, όπως ο νάνος πλανήτης Σέντνα (Sedna).
Η τροχιά του Σέντνα είναι τόσο ασυνήθιστη που δεν μπορεί να εξηγηθεί πλήρως από τις βαρυτικές επιρροές του Ήλιου ή των γνωστών αστεριών του γαλαξία, σύμφωνα με τα συμβατικά μοντέλα. Οι υποστηρικτές της Νέμεσις χρησιμοποιούν αυτές τις ανωμαλίες στην ομαδοποίηση των υπερνεπτουνιακών αντικειμένων ως επιχείρημα ότι ένα άγνωστο βαρυτικό σώμα —η Νέμεσις— μπορεί να βρίσκεται εκεί έξω, αν και δεκαετίες συστηματικών σαρώσεων καθιστούν πλέον όλο και πιο δύσκολο το ενδεχόμενο να βρίσκεται κοντά μας.
